Buisse Hoeve, Angorahoeve en Atelier

Rond 1919 overweegt het echtpaar zelfs om zich permanent op het landgoed te vestigen, maar Henriëtte krabbelt op het laatste moment terug. Zij doen er inspiratie op, net als veel van hun – vaak bekende – vrienden. Onder anderen logeren schrijver Herman Gorter, architect Hendrik Berlage en kunstenares Charley Toorop in de Buisse Hoeve. Tot aan haar overlijden in 1952 zal Henriëtte vele zomers terugkeren naar het landgoed.

Van veenmoeras naar landgoed

Vroeger lag hier een uitgestrekt veenmoeras, dat vanaf 1618 voor turfwinning is afgegraven. Restanten van de turfvaarten waarlangs de brandstof is afgevoerd zijn nog zichtbaar. Rond 1750 wordt het gebied tot landbouwgrond ontgonnen en ontstaan enkele landgoederen, waaronder de Oude Buisse Heide.

Henriëtte schreef op het landgoed de meeste van haar dichtbundels, biografieën en politieke boeken. Veel van de artistieke en politiekhistorische productie van het echtpaar Roland Holst kwam tot stand op de Buisse Heide. Henriette schreef en dichtte veel met als hogere opdracht de verbreiding van het socialisme. De 'muze van het socialisme' werd ze wel genoemd. Beeldend kunstenaar, Richard (Rik) schreef, tekende en ontwierp vooral gemeenschapskunst: kunst voor de samenleving en liefst zichtbaar voor iedereen. Zo maakte hij de muurschilderingen in de Beurs van Berlage en ontwierp hij gebrandschilderde ramen voor de Utrechtse Domkerk.

Buisse Hoeve

Boerderij de Buisse Hoeve is gebouwd in 1809. Bijzonder is dat de originele, rijk uitgevoerde Herenkamer nog aanwezig is. Deze kamer is ook gebruikt als jachtkamer. Hier ontving het echtpaar Roland-Holst hun gasten. Met hen zaten ze vaak tot diep in de nacht aan de tafel, lezend of pratend. De gasten logeerden in de slaapkamers boven de Herenkamer.

Het witgeschilderde balkenplafond en de rode plavuizenvloer in ruitpatroon stammen nog uit de bouwtijd. Indrukwekkend is de bedstedewand over de hele breedte van de kamer, met paneeldeuren en drie erkervormige kasten. Ook de schouw is rijk versierd met een vaasmotief, lijstwerk en geprofileerde hoekpilasters.

Kosten

In 1809 kostte het bouwen van de Buisse Hoeve 3783 guldens en 19 stuiver. De timmerman Cornelis Baliaers en metselaar Wouter van Beek maakten de grootste kosten. Het hout voor de bouw kwam van het nabijgelegen landgoed De Moeren.

Angorahoeve

De Angorahoeve is in 1900 gebouwd als zomerwoning voor het echtpaar Roland Holst in opdracht van de toenmalige eigenaar, de moeder van Henriette. Richard Roland Holst leverde het ontwerp in nieuw-historiserende stijl. In dit witte, rietgedekte landhuisje met veranda, gebouwd in traditionele architectuur woonden Richard en Henriëtte tijdens hun jaarlijkse verblijf. Henriëtte schreef er ook.

Atelier

Nadat het echtpaar besluit om minimaal zes maanden per jaar op de Oude Buisse Heide te verblijven om er rustig te kunnen werken, wil Richard ook een eigen atelier op het landgoed.

Het Atelier is ontworpen door Nederlands eerste vrouwelijke architect Margaret Staal-Kropholler. Niets is standaard in dit gebouw van hoge architectonische kwaliteit. Het heeft een expressionistische, organische uitstraling in de stijl van de Amsterdamse School. Het begint al met de vliegervormige plattegrond.

Opvallend is het hoge rieten dak met fors overstek. Deuren, raamstijlen, schoorsteenmantels met beeldhouwwerk, de gestileerde druppel boven de zuiddeur, vaste boekenkasten, alles is zorgvuldig gedetailleerd en gedecoreerd met Amsterdamse Schoolmotieven.

Opmerkelijk is de zuiddeur met ruitjes van albast, een geschenk van bevriend architect Wijdeveld. De atelierkamer met zijn grote atelierraam ligt op het noorden, voor een gelijkmatige lichtinval.

In 2011 werd er brand gesticht in het Atelier en brandde het helemaal af. Gelukkig heeft Natuurmonumenten het Atelier kunnen herbouwen.

Inspiratieplek

Net als in de tijd van Richard Roland Holst biedt het Atelier ook nu weer onderdak aan kunstenaars. Natuurmonumenten geeft schilders, dichters en schrijvers de gelegenheid één of meer weken te werken in het Atelier. De overige tijd is het, evenals de Angorahoeve, te huur als vakantiewoning.

• Bouwjaar: Buisse Hoeve 1809; Angorahoeve 1900; Atelier 1919
• Architect: Buisse Hoeve: streekeigen bouwstijl; Angorahoeve: R. Roland Holst; Atelier: M. Staal-Kropholler
• Status: Buisse Hoeve en Atelier: rijksmonument; Angorahoeve; gemeentelijk monument