Deze route voert je door een uniek stukje Dommeldal, langs de volmolen, de Dommel en door een prachtig landschap vol cultuurhistorie.
Het pad dankt zijn naam aan de Loondermolen die vroeger bij de Loonderhoeve stond. De eeuwenoude watermolen werd voornamelijk gebruikt als korenmolen. De molen is na de zware beschadiging in de Tweede Wereldoorlog verder afgebroken. De route is gemarkeerd met blauwe pijltjes.
Deze volmolen kent een hele geschiedenis en die begon in 703. Wij halen er enkele hoogtepunten uit.In 1350 kwam de watermolen in eigendom bij de Abdij van Echternach. In die periode werd de watermolen uitgebreid tot een dubbele molen. Frappant detail: de grens van twee gemeenten, namelijk Waalre en Riethoven, liep toen dwars door de molen. De ene helft van de watermolen diende als oliemolen en de andere helft, die in Waalre, als korenmolen.De functie van volmolen kreeg de watermolen in 1792. Lakenfabrikant Pieter Vreede uit Leiden werd toen eigenaar.Wol vollenVolmolens ook wel voldersmolen genoemd zijn molens, die werden gebruikt om wol te 'vollen'. Het vollen is feitelijk een nabewerking van al geweven wollen stof. Hierdoor werd de kwaliteit sterk verbeterd en werd de weefselstructuur dichter en vaster. Je kunt het zien als een tussenproduct van de lakenindustrie.De volmolen werd in 1998 gekocht door de familie Hermans en sinds 2000 wordt de molen ingezet voor elektriciteitsproductie.
2. IJsvogel
Langs de Dommel kan je soms een blauwe flits voorbij zien schieten. Mocht je dat overkomen, dan ben jij een van die gelukkige mensen, die ooit een ijsvogel gezien heeft!Nestelen in de oeverIJsvogels zijn snelle vogels, die op sommige plekken in de Dommel hun nestgang graven. Zo’n gang kan wel 90 centimeter de wand in gaan. Aan het einde maken ze een kommetje voor het nest. Meestal begint het mannetje met de bouw en het uitgraven van de gang. Hij zoekt een geschikte wand in de oever van de beek en klemt zich dan vast aan de oeverwand.Met zijn snavel graaft hij de grond weg. Eenmaal een gang, dan graaft hij door met zijn snavel en veegt hij met zijn poten de uitgegraven aarde de gang uit. Het vrouwtje heeft eerst als bewaker het leefgebied bewaakt, maar komt daarna helpen bij het uitgraven van de gangHoe de ijsvogel aan zíjn naam komtDe vogel heeft de mooie naam ijsvogel, maar als er ijs ligt op de beken en poelen, dan hebben ze een probleem. IJsvogels kunnen dan niet meer bij het voedsel: vissen en waterinsecten. Waarom dan toch die naam? Vermoedelijk is het een foutieve vertaling van de oorspronkelijke Germaanse naamgeving. In die taal was de naam Eisenvögel en dat betekent ijzervogel.Kijk maar eens rustig in een vogelboek, dan kun je zien waarom dat een juiste benaming is. De vogel heeft een verenpak met ijzerkleuren: metallic blauw en op zijn borst een oranje roestkleur.
3. De Elshouters
Natuurgebied De Elshouters is een mooi voorbeeld van een Middeleeuws cultuurlandschap. Het gebied bestaat uit een laagte met een broekbos* van oud elzenhakhout**.Dicht bij de beek de Dommel liggen kleinschalige hooilandjes op de oeverwallen. De Elshouters ligt tegenover de plaats waar de beek Keersop in de Dommel uitkomt. Het water kleurt hier vaak roestbruin door het vele ijzer dat onder kweldruk met het grondwater omhoog komt.*BroekbosDe naam broekbos geven we aan bostypes waarvan de begroeiing vooral wordt bepaald door de wisselende en vaak hoge standen van het grondwater. Vaak zie je in dergelijke bostypes ook kwelplekken. Vooral elzen en wilgen zijn de bomen, die je in zo’n bostype tegen kunt komen, terwijl ook de berken soms een plekje proberen te veroveren, maar die worden nooit oud.**HakhoutDe naam hakhout, in het geval van de Elshouters dus elzenhakhout, wordt gegeven aan bostypes waarvan het hout van bomen en struiken gekapt wordt tot net boven de stambasis. Op de overgebleven stronk laat men dan soms een 'spaartelg' staan waaruit dan weer een nieuwe boom groeien kan. In het verleden werd dit hakhout voor allerlei doeleinden gebruikt in en rond het huis.
